Hoe werken mij helpt om het verdriet om Lucy te verdragen

In haar boek Jij ontbreekt aan mij schrijft Mirjam Rotenstreich dat werken voor haar ontspanning is, en ontspanning is werken. Als ze werkt is ze namelijk voor even verlost van de pijn en het verdriet om de dood van haar zoon Tonio. Dat raakte mij omdat ik dat zelf ook zo ervaar.

Ze vindt dat Sigmund Freud dit met zijn term Trauerarbeit/Rouwarbeid prachtig heeft verwoord. Ze schrijft dat het onderdrukken van haar verdriet, gemis en leed om Tonio keihard werken is. ’s Avonds ligt ze uitgeput op de bank; tot niets meer in staat dan op de bank tv kijken.

Wat zij zegt, herken ik in mijn eigen leven, al geef ik er wel een andere invulling aan.

Werken is ontspanning – Bloggen is ontspanning

Ik kan mij helemaal vinden in Mirjams stelling dat werken ontspanning is. Bloggen is sinds Lucy’s overlijden een reddingsboei, waaraan ik mij gretig vastklamp. Ik werk zeven dagen per week en soms noemt mijn man mij ‘een workaholic.’ Maar het is meer dan werk. Het is een manier van omgaan met de pijn en het verdriet om Lucy. Als ik schrijf voor mijn blogs, dan neem ik als het ware mijn rouw en klei en bewerk het tot nieuwe vormen.

Werken is voor mij niet het verdriet onderdrukken

Maar net zoals Mirjam en Freuds wegen zich scheiden als Freud zegt dat rouwarbeid wil zeggen dat je je losmaakt van de overledene, zo scheiden de wegen van Mirjam en mij zich als ze schrijft over verdriet onderdrukken. Daar ben ik namelijk geen voorstander van.

De term onderdrukken roept bij mij een beeld op van iemand die uit alle macht probeert een plastic strandbal onder water te duwen. Dat is inderdaad keihard werken, en een onmogelijke taak. Zo gauw je even verslapt, schiet de bal met extra kracht omhoog!

Daar komt nog bij dat je dan op het glibberige terrein van ontkenning en emoties onderdrukken belandt. Ik heb niet het gevoel dat ik dat doe als ik schrijf voor mijn blogs.

Werken is voor mij geen manier om verdriet weg te duwen, maar een manier om ermee te leven — door het te vormen tot iets wat hanteerbaarder is