Mag een uitvaart ‘gezellig’ zijn?

Mag een uitvaart gezellig zijn? Ik heb er gemengde gevoelens over. Of laat ik het zo zeggen:

‘Nee, ik vond niet dat de uitvaart van Lucy ‘gezellig’ mocht zijn. Absoluut niet!’

Soms sluipt er na een uitvaart ongemerkt een vleugje gezelligheid binnen: mensen zien elkaar na lange tijd weer en genieten van elkaars gezelschap. Maar bij de uitvaart van mijn dochter Lucy vond ik zelfs de suggestie van gezelligheid al onverdraaglijk.

Mag een uitvaart gezellig zijn?

Ik vond dan ook veel herkenning in een blogpost van mijn collega-blogger Mevrouw W. Op 22 februari 2017 verloor zij haar zoon Justus bij een ongeluk. Zes jaar later schreef Mevrouw W. over de keuzes die ze maakten wat betreft de uitvaart:

‘Na de dienst van Justus hebben we er destijds bewust voor gekozen om alleen met de naaste familie iets te drinken. Wat de rest van de aanwezigen daarna deed moesten ze zelf weten, maar we wilden geen gezelligheid na de dienst van ons kind.’

Ik kon me dat zó goed voorstellen. Toen ik het las, dacht ik:

‘Wacht eens even! Ik wist niet dat dat een optie was!’

Sociale conventies volgen

Dat komt door het bizarre verschijnsel dat je in een tijd waarin je totaal uit het lood bent geslagen, belangrijke beslissingen moet nemen. Als je bestaan op zijn grondvesten schudt, grijp je gemakkelijk terug op wat ‘hoort’. De neiging om sociale conventies te volgen is dan groot. Of laat ik voor mezelf spreken: dat was voor mij zo, want wist ik veel! Op een plotseling overlijden van één van mijn kinderen had ik mij niet voorbereid!

Voorbereid op een uitvaart

Toen mijn vader overleed, was dat heel anders. Ik had me van tevoren ingelezen — onder andere in Laat je niet kisten door de commercie van Marieke Henselmans. Daardoor zat ik bij de bespreking van zijn uitvaart heel anders aan tafel dan bij die van Lucy.

Zo had ik al vóór zijn overlijden bedacht dat ik mijn vaders dood graag zelf wilde aangeven bij de gemeente. Als oudste dochter vond ik het een mooi idee om dat voor hem te doen. Het voelde symbolisch: zoals hij mij ooit had aangegeven bij mijn geboorte, zo zou ik nu op mijn beurt zijn overlijden aangeven. Zo is het ook gegaan, en ik kijk daar nog steeds heel goed op terug.

Maar bij Lucy was alles anders.

Totaal onvoorbereid op een uitvaart

Het liefst had ik me in stilte teruggetrokken, zoals een gewond dier dat doet. En in die opperste staat van schok, pijn, verdriet, verwarring, ontzetting en paniek moesten wij als gezin bedenken hoe we Lucy’s uitvaart vorm wilden geven. Het is toch eigenlijk absurd!

Gelukkig was daar Thijs, onze uitvaartondernemer, die ons bij de hand nam — zoals een kraamhulp dat doet na een geboorte. Maar als ik nu terugkijk dan was het sociale aspect van de uitvaart enorm belastend. En dat zie ik terug in mijn zucht van opluchting en herkenning bij het lezen van de woorden van Mevrouw W. over de uitvaart van haar zoon Justus.

Dat kan dus blijkbaar.

Je kunt het sociale aspect minimaliseren.

Een goede voorbereiding is het halve werk

Wat kunnen we hier nou van leren, mede-reizigers in dit Land van rouw? Dat een goede voorbereiding het halve werk is als het gaat om een uitvaart? Ik denk dat een goede voorbereiding inderdaad kan helpen. Als je van tevoren een plan hebt, neemt dat veel druk weg van de keuzes die je op zo’n moment moet maken. Zeker als je van tevoren met je dierbare hebt kunnen praten over zijn of haar wensen, ben je minder onthand.

Maar dat is theorie.

Op een plotseling overlijden van je kind kun je je niet voorbereiden.

Nabrander

Wat betreft gezelligheid bij een uitvaart: ik denk dat de leeftijd van de overledene en de omstandigheden van het overlijden hierbij een cruciale rol spelen. Als iemand bijvoorbeeld 92 is geworden, dan ligt eventuele gezelligheid minder gevoelig vermoed ik.