Het is allemaal liefde: rouw na verlies van een kind

Een moeder die columns schrijft voor de Gelderlander over de zorg voor haar gehandicapte zoon. Denk jij dan ook meteen aan Annemarie Haverkamp en haar zoon Job? Maar er blijkt nog een moeder te zijn die schrijft over haar gehandicapte zoon voor de Gelderlander, en dat is Anne Strik. Haar columns zijn gebundeld in het boek Het is allemaal liefde.

Het is allemaal liefde

Het eerste deel van Het is allemaal liefde gaat over het dagelijks leven van Anne Striks gezin en de zorg voor haar zoon Jorrit. Maar halverwege het boek gebeurt het ondenkbare: Jorrit overlijdt. Het tweede deel van het boek gaat dan ook over rouw. Ik moet bekennen dat ik dat deel met de grootste interesse las, omdat ik altijd op zoek ben naar ervaringen van andere ouders. Hoe overleven zij de dood van hun kind?

Rouw na het verlies van een kind

Anne Strik schrijft dat zij en haar man in de eerste week na het overlijden van hun zeventienjarige zoon Jorrit zo verdwaasd waren dat ze het al een hele prestatie vonden als ze uit bed kwamen en zich aankleedden. Een vriendin deelde dat het haar had geholpen om de natuur in te gaan, maar dat leek Anne en haar man onmogelijk. Een paar weken later namen vrienden hen mee voor een wandeling in het bos, en dat bleek toch te helpen. Anne schrijft:

‘Sindsdien slepen we onszelf vaker de natuur in. Het liefst in totale stilte, samen en alleen met onze eigen gedachten. (…) In de hoop niemand tegen te komen, behalve onszelf.’

Observaties van Anne Strik over rouw na een kind verliezen

• Rouwen is een fulltime baan.
• Ze voelt zich intens uitgeput.
• Rouwen om een kind verloopt heel grillig. ‘De ene dag lijkt alles donker, de volgende dag voelt het het leven iets lichter.’
• Haar gedachten tuimelen voortdurend door haar hoofd.
• Ze kan niet goed slapen. Zo gauw ze haar ogen dicht doet komen er allemaal pijnlijke herinneringen boven.
• Ze zijn als gezin nooit meer compleet.
• Ook Anne Strik krijgt de boodschap: ‘Neem de tijd’ en ‘Iedereen rouwt op een andere manier.’ En net als ik vraagt ze zich af: ‘Hoe doe je dat eigenlijk, ‘rouwen op je eigen manier’? Ze heeft geen idee.
• Een balans zoeken tussen afleiding en de stilte zoeken helpt Anne.
• Vergeleken met het overlijden van haar vader, vindt Anne Strik het verdriet door het overlijden van haar zoon echt anders. ‘Een soort van hoogste trede van de overtreffende trap.’
• Dingen kunnen heel dubbel zijn. Anne schrijft: ‘Ik wil wel leuke dingen doen, maar heb geen zin om leuke dingen te doen.’
• Jorrit overleed in de maand september, en dat is nu een ‘extra moeilijke maand’ geworden voor Anne Strik.
• Heel herkenbaar vond ik Anne’s gedachte: ‘Als december maar voorbij is,’ om vervolgens te ontdekken dat de pijn en het verdriet er ook in januari nog gewoon zijn. Rouw houdt zich niet aan data of afspraken.
• Anne beschrijft dat ze heimwee voelt naar haar zoon.
• Ze kijkt elke dag naar foto’s en filmpjes van haar overleden zoon. Het is een manier voor haar om hem bij zich te houden.

Tot slot

Alles is liefde is een prima boek voor ouders die een kind zijn verloren denk ik. Wat ik fijn had gevonden als er een tijdsaanduiding bij de columns had gestaan. Ik merk dat ik er behoefte aan had om Anne’s ervaringen te plaatsen in de tijd van een rouwproces. Als ze bijvoorbeeld Jorrits spullen gaat opruimen, hoe lang is zijn overlijden dan geleden?* Wanneer kan ze dat aan? Tien augustus 2022 is inmiddels ruim twee jaar geleden, maar ik vind het nog te moeilijk om haar spullen uit te zoeken.

En ja, rouwen is voor iedereen weer anders, en ja, iedereen doet het op zijn of haar eigen manier. Maar zoals ik al vaker schreef betekent al die vrijheid en ruimte tegelijkertijd ook een gebrek aan houvast.

N.B. Het is allemaal liefde is in gewone, alledaagse taal geschreven. Het is niet zo poëtisch als bijvoorbeeld Schaduwkind.

Het is allemaal liefde kopen

Het is allemaal liefde is te koop bij onder andere bol.com en je lokale boekhandel.

*Dat verlangen naar een tijdsaanduiding staat haaks op het idee dat het irrelevant is hoe lang het overlijden geleden is….