Hoe lang is het geleden?
Last updated on november 2nd, 2024 at 12:58 pm
Ik heb me er ook schuldig aan gemaakt. Aan de vraag:
‘Hoe lang is het nu geleden?’
En waarom vragen we dat eigenlijk?
Hoe lang is het nu geleden?
De vraag hoe lang het geleden is dat je een dierbare verloor, veronderstelt dat tijd van invloed is op je pijn en verdriet. En in zekere zin is dat natuurlijk ook zo. Sterker nog, volgens de DSM-V is er sprake van een persisterende rouwstoornis als je na een jaar niet weer honderd procent functioneert!
Het idee is dat naarmate de tijd verstrijkt, de pijn vermindert en het beter met je gaat.
Het doet me bijna een beetje denken aan iemand die zwanger is. Dan willen mensen ook graag weten hoeveel weken je zwanger bent, omdat dit veel kan vertellen over hoe iemand zich voelt. En dan is er natuurlijk ook nog het spreekwoord: ‘Tijd heelt alle wonden.’ Hoewel hierbij inmiddels een belangrijke kanttekening wordt gezet:
‘Het is niet de tijd zelf die wonden heelt, maar wat je in die tijd dóét.’
Is het relevant hoe lang het verlies geleden is?
Als je naar een huisarts gaat na een ingrijpend verlies, en je hebt allerlei klachten dan zal je huisarts ongetwijfeld kijken hoe lang het geleden is dat je iemand verloor. En de hoeveelheid tijd die is verstreken zal waarschijnlijk het advies en de diagnose van je huisarts beïnvloeden. Is dat langer dan 12 maanden? Dan zou het kunnen dat je huisarts vindt dat je beter zou moeten functioneren dan je doet!
Het voelt als gisteren
Het is nu twee jaar geleden dat als donderslag bij heldere hemel onze dochter Lucy overleed. Maar ik kan het nog steeds bijna niet geloven, en ik voel het verdriet en de pijn in mijn hele lichaam en ziel. Betekent dit dat ik last heb van een persisterende rouwstoornis? Volgens mij niet! Sterker nog, het idee dat het nu maar eens ‘over’ zou moeten zijn, irriteert me.
‘Het moet toch niet gekker worden!’
Het gedicht bovenaan deze post van Sara Rian trof mij. Ik kan me erg vinden in haar woorden.
Is het verlies van een kind minder erg als het een jaar geleden is?
Is het verlies van een kind minder erg als het een jaar geleden is. Of na twee jaar? Na zeven jaar? Of na tien jaar? Ik denk dat iedere ouder die een kind heeft verloren deze vraag met ‘Nee,’ zou beantwoorden. In die zin is de vraag: ‘Hoe lang is het nu geleden?’ irrelevant. Je kind verliezen blijft altijd erg.
Tegelijkertijd is het wel zo dat hoewel de pijn en het verdriet hetzelfde blijven, er in theorie meer ruimte om het verdriet heen komt. De ruimte om in te leven náást het verdriet en de pijn wordt groter. Dit wordt verbeeld in het model van rouwen van Tonkin:
David Kessler: een ander perspectief
De Amerikaanse rouw-expert David Kessler schrijft in zijn boek Finding meaning dat ‘How long has it been?’ vaak de eerste vraag is die hij iemand die rouwt stelt! Hij schrijft:
‘It’s not because there is some invisible timeline to grief. It’s my way of asking, ‘How long have you had to process the pain?’
Ik moet zeggen dat ik het op die manier toch wel een heel valide vraag vind. Hoewel je tegelijkertijd toch wel een beetje op het terrein van de verwachtingen komt. Maar zelf heb ik ook wel het idee dat het een wereld van verschil maakt of het verlies bijvoorbeeld 6 maanden geleden is of 6 jaar.
Marinus van den Berg over de vraag: ‘Hoe lang is het geleden?’
Ook Marinus van den Berg schrijft over de vraag: ‘Hoe lang is het geleden’ in zijn boek Rouwen in de tijd. Volgens hem kun je twee soorten tijd onderscheiden:
- Kloktijd
- De tijd van beleving en vertraging
De vraag ‘Hoe lang is het geleden?’ noemt hij een kalendervraag. Het is een vraag die wordt gesteld vanuit de haastige kloktijd. Voor iemand die rouwt en leeft in de tijd van vertraging is het een onprettige vraag. De vraag geeft een opgejaagd gevoel, dat ik heel herkenbaar vind. Het voelt dan toch een beetje alsof er een boodschap in zit van: ‘Hoe ver ben je er nou mee? Ben je er al overheen? Duurt het nog lang?!’
Een betere vraag zou volgens Marinus van den Berg zijn:
‘Hoe is het leven voor jou?’
Tot slot
Tsja, wat moeten we er nou mee? Met de vraag:
‘Hoe lang is het geleden?’
Enerzijds slaat hij nergens op, want het verdriet om je kind verliezen verdwijnt niet. Tegelijkertijd biedt de hoeveelheid tijd die is verstreken sinds een overlijden toch wel een bepaald betekenisvol kader. Of je iemand spreekt in de eerste weken na een overlijden zal doorgaans anders zijn dan wanneer je diezelfde persoon een jaar later spreekt. Niet omdat het verdriet kleiner is geworden, maar omdat die persoon hopelijk meer ruimte rondom het verdriet heeft gekregen.
Stel de vraag: ‘Hoe lang is het nu geleden?’ NIET
Maar mijn conclusie is toch dat, tenzij je arts of psycholoog bent die tegenover een patiënt zit, de vraag ‘Hoe lang is het geleden’ niet relevant is. Waarom zou je dat willen weten? De vraag activeert namelijk een aantal veronderstellingen en normen die er feitelijk niet toe doen. Zoals ze in het Engels zo mooi zeggen:
‘Meet them where they are.’
Luister naar het verhaal van de ander.
Zonder oordeel.
Ontdek meer van Reis door het land van rouw
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Wat een mooi beeld van rouw en tijd en die ruimte eromheen die groter wordt. Het gedicht aan het begin van de blog vind ik ook prachtig. En eerlijk? Als je al na 12 maanden een ‘stoornis’ hebt als het dan niet ‘over’ is, vind ik dat wel écht heel snel. Beetje bijzonder vind ik het wel.
Ja hè? Ik ook.
Pingback:Hoe lang is het nou geleden, en wat als je kind een psychopaat is? - Huisvlijt
Prachtig beeld inderdaad van het verdriet, dat niet kleiner wordt. En prachtig gedicht. Goed om bij stil te staan.
❤️
Hoe moet je een kind opvoeden?
Iedereen doet dat op zijn eigen manier.
En jij, jij rouwt op jouw manier.
Heeft niemand iets over te zeggen.
En ook niet hoelang je erover moet/mag doen.
Ik denk dat tijd wel wat doet.
Als het nog zoveel pijn zou doen dan in de eerste jaren dan was ik er zelf niet meer.
Maar het gaat niet over en het hoeft ook niet over te gaan.
Ik wil rouwen en ik blijf rouwen om het leven dat mijn dochter veel te kort was gegund.
Ik vind het niet erg dat men er naar vraagt, ik doe het toch op mijn eigen manier en in mijn eigen tempo.
Maar dat tempo , dat staan de bedrijfsartsen en hulpverleners vaak niet toe.