Ik heb me er ook schuldig aan gemaakt. Aan de vraag:

‘Hoe lang is het nu geleden?’

En waarom vragen we dat eigenlijk?

Hoe lang is het nu geleden?

De vraag hoe lang het geleden is dat je een dierbare verloor, veronderstelt dat tijd van invloed is op je pijn en verdriet. En in zekere zin is dat natuurlijk ook zo. Sterker nog, volgens de DSM-V is er sprake van een persisterende rouwstoornis als je na een jaar niet weer honderd procent functioneert!

Het idee is dat naarmate de tijd verstrijkt, de pijn vermindert en het beter met je gaat.

Het doet me bijna een beetje denken aan iemand die zwanger is. Dan willen mensen ook graag weten hoeveel weken je zwanger bent, omdat dit veel kan vertellen over hoe iemand zich voelt. En dan is er natuurlijk ook nog het spreekwoord: ‘Tijd heelt alle wonden.’ Hoewel hierbij inmiddels een belangrijke kanttekening wordt gezet:

‘Het is niet de tijd zelf die wonden heelt, maar wat je in die tijd dóét.’

Is het relevant hoe lang het verlies geleden is?

Als je naar een huisarts gaat na een ingrijpend verlies, en je hebt allerlei klachten dan zal je huisarts ongetwijfeld kijken hoe lang het geleden is dat je iemand verloor. En de hoeveelheid tijd die is verstreken zal waarschijnlijk het advies en de diagnose van je huisarts beïnvloeden. Is dat langer dan 12 maanden? Dan zou het kunnen dat je huisarts vindt dat je beter zou moeten functioneren dan je doet!

Het voelt als gisteren

Het is nu twee jaar geleden dat als donderslag bij heldere hemel onze dochter Lucy overleed. Maar ik kan het nog steeds bijna niet geloven, en ik voel het verdriet en de pijn in mijn hele lichaam en ziel. Betekent dit dat ik last heb van een persisterende rouwstoornis? Volgens mij niet! Sterker nog, het idee dat het nu maar eens ‘over’ zou moeten zijn, irriteert me.

‘Het moet toch niet gekker worden!’

Het gedicht bovenaan deze post van Sara Rian trof mij. Ik kan me erg vinden in haar woorden.

Is het verlies van een kind minder erg als het een jaar geleden is?

Is het verlies van een kind minder erg als het een jaar geleden is. Of na twee jaar? Na zeven jaar? Of na tien jaar?  Ik denk dat iedere ouder die een kind heeft verloren deze vraag met ‘Nee,’ zou beantwoorden. In die zin is de vraag: ‘Hoe lang is het nu geleden?’ irrelevant. Je kind verliezen blijft altijd erg.

Tegelijkertijd is het wel zo dat hoewel de pijn en het verdriet hetzelfde blijven, er in theorie meer ruimte om het verdriet heen komt.  De ruimte om in te leven náást het verdriet en de pijn wordt groter. Dit wordt verbeeld in het model van rouwen van Tonkin:

Tot slot

Tsja, wat moeten we er nou mee? Met de vraag:

‘Hoe lang is het geleden?’

Enerzijds slaat hij nergens op, want het verdriet om je kind verliezen verdwijnt niet. Tegelijkertijd biedt de hoeveelheid tijd die is verstreken sinds een overlijden toch wel een bepaald betekenisvol kader. Of je iemand spreekt in de eerste weken na een overlijden zal doorgaans anders zijn dan wanneer je diezelfde persoon een jaar later spreekt. Niet omdat het verdriet kleiner is geworden, maar omdat die persoon hopelijk meer ruimte rondom het verdriet heeft gekregen.

Stel de vraag: ‘Hoe lang is het nu geleden?’ NIET

Maar mijn conclusie is toch dat, tenzij je arts of psycholoog bent die tegenover een patiënt zit, de vraag ‘Hoe lang is het geleden’ niet relevant is. Waarom zou je dat willen weten? De vraag activeert namelijk een aantal veronderstellingen en normen die er feitelijk niet toe doen. Zoals ze in het Engels zo mooi zeggen:

‘Meet them where they are.’

Luister naar het verhaal van de ander.

Zonder oordeel.