Spreken bij een uitvaart of begrafenis
Veel mensen spreken bij een uitvaart of begrafenis. Dat verbijstert mij. De meeste mensen vinden spreken in het openbaar immers al ‘best spannend’ onder normale omstandigheden. En om dan in een situatie van verdriet en ontreddering ‘een woordje te spreken’ vind ik heel bijzonder.
Ik spreken? Geen sprake van
Na het overlijden van Lucy was er dan ook geen sprake van dat ik zou spreken tijdens haar uitvaart. Ik had al mijn krachten nodig om die te overleven. Dankbaar liet ik het spreken over aan een professional: in ons geval de dominee van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap in Varsseveld waar ik lid van ben. Van tevoren had zij uitgebreid met ons gepraat over Lucy en konden we alles noemen wat we belangrijk vonden. Naast de dominee heeft mijn lieve vriendin Susanne op ons verzoek een gedicht voorgelezen; daar ben ik haar nog altijd dankbaar voor.
Spreken bij een uitvaart of begrafenis
Wat maakt dat het de gewoonte is geworden dat familie of vrienden iets zeggen bij een uitvaart? De belangrijkste reden die ik kan bedenken is omdat je de overleden dierbare ‘recht wilt doen’. Door iets te vertellen en te delen zet je hem of haar als het ware in het zonnetje. Je maakt duidelijk dat hij of zij belangrijk voor je was, en je kunt vertellen hoe fijn en bijzonder iemand was. Over de doden immers niets dan goeds. Een speech bij de uitvaart is een soort eerbetoon; je bewijst iemand de laatste eer.
De begrafenis als ‘verplicht nummer’

Samen met mijn man kijk ik de serie Bad Sisters. In het tweede seizoen van deze serie over 5 zussen overlijdt de oudste zus Grace. En de kwestie Gaat er iemand spreken bij de uitvaart komt voorbij.
Becka: Do we have to write a speech?
Eva: No, I can’t write a bloody best man speech. Try and sum her up in four paragraphs for everyone. No. We’ll just mourn her in our own way.
Bibi: Yeah, we’ll sit around the fire, drink a bottle of whiskey and remember her properly. When everyone pisses off and leaves us alone.
Becka: Yeah. sounds okay.
Ik vond dit zeer herkenbaar. De zussen zien de uitvaart/ begrafenis als een lastige, verplichte gebeurtenis die ze moeten overleven, waarna ze ‘echt’ kunnen rouwen. Als Bibi tijdens de dienst moppert op de kwaliteit van het kerkorgel antwoordt Eva:
‘Can we just survive this?’
Als vervolgens de priester (slordig) aankondigt: ‘En dan horen we nu van Grace’s familie,’ ontstaat er een gefluisterde discussie in de kerkbanken omdat geen van de zussen wil spreken.
Condoleren
Na de dienst volgt dan nog het condoleren, waarbij de zussen handen schudden en mensen bedanken voor hun komst. Als ze worden afgeleid en er nog iemand wil condoleren valt Eva uit haar rol en zegt ruw:
‘No, the handshaking is closed, okay? No more handshaking!’
Wel of niet spreken bij een uitvaart
Bij de uitvaarten van mijn schoonouders heeft de jongste broer van mijn man beide keren gesproken. En dat deed hij bewonderenswaardig goed.
Maar bezint eer ge begint.
Als je zelden tot nooit in het openbaar spreekt, is de uitvaart van een dierbare wellicht niet het beste moment om daar eens mee te beginnen. Het lijkt mij dat je er de ruimte voor moet voelen, en dat je het moet kúnnen. In mijn geval waren die er geen van beiden. Ben je er wel toe in staat? Dan kan het denk ik mooi en dankbaar zijn.
Tips en tricks voor spreken bij een uitvaart
Tot mijn verbazing blijken tips en tricks voor spreken bij uitvaart booming business!. Van een glaasje water bij je neerzetten als je overmand wordt door tranen en ‘rustig blijven ademen,’ tot je publiek voorstellen zonder kleding. Het zijn bekende tips voor spreken in het openbaar, alleen in dit geval gaat het om spreken bij een uitvaart. Voor mij persoonlijk is spreken bij een uitvaart drie keer niks. Het zou me teveel ‘weghalen’ bij waar het om gaat.
Maar als je de ruimte voelt om iets te zeggen, dan kan dat denk ik heel mooi en waardevol zijn.
Wat zijn jouw ervaringen met spreken bij een uitvaart?
❤️
Spreken bij een begrafenis heb ik twee keer gedaan, bij mijn ouders. Mijn zus en ik deden het samen, elk een deel van de speech, we stonden er dus ook samen voor en hadden op die manier steun aan elkaar. Ik vond het inderdaad heel waardevol en niet moeilijk, want je hebt het goed voorbereid. Trucs zijn niet nodig wat mij betreft. Je moet juist niet aan je publiek denken, maar aan degene over wie het gaat.
Maar ik vind het wel verschrikkelijk als een nabestaande zo overstuur raakt, dat er geen verstaanbaar woord meer uitkomt. Dat is voor de spreker heel naar, maar voor het publiek ook. Ik denk dan: “Laat het door iemand anders doen. Dit had je kunnen voorspellen”. Mijn zus en ik kunnen onze emoties vrij gemakkelijk opzij zetten als dat moet.
Ik heb het voor mijn vader gedaan. Omdat ik voelde dat ik dat moest doen. Ik heb al vaak gezongen op uitvaarten van familie als ze me dat vooraf vroegen. Het is moeilijk maar het is het laatste wat je voor iemand kunt doen.
Mijn vader wilde “remember me” uit Dido and Aeneas. Oef. Ik heb hem gezegd dat ik mijn best zou doen en dat heb ik gedaan. Ook heb ik het enige liedje dat hij ooit schreef gezongen en dat begeleid op zijn gitaar.
Mijn vader wilde geen rouwdienst, geen condoleance en geen bloemen op de kist. Dat voelde heel kil. Uiteindelijk bleek het een cadeau. In een gezinskamer tekenden we bloemen en gereedschap (hij was meubelmaker) op zijn kist. Bloemen, koffie, bedankjes. Het was intens en liefdevol. En we hoefden ons niet groot te houden.
Een vriendin een gedicht laten voorlezen, was een uitstekende oplossing. Koester die.
Je bent dapper ♥