Rouw in And just like that (Sex and the city)

In de allereerste aflevering van de Sex and the city reboot And just like that overlijdt Carrie Bradshaw’s grote liefde John, ook bekend als Mr.Big. Carrie vindt hem als ze thuiskomt van een avondje uit op de grond bij de douche. Ze houdt hem vast, maar kan hem niet meer redden. Carrie’s rouw is de rode draad in het eerste seizoen en speelt ook in seizoen twee een belangrijke rol.

Rouw in Sex and the city – And just like that

Carrie’s eerste reactie op het totaal onverwachte overlijden van haar partner is schrik en ongeloof. Ze blijft met hem op de vloer zitten, in haar mooie schoenen, terwijl de realiteit langzaam tot haar doordringt. In de eerste dagen na Johns dood lijkt Carrie op de automatische piloot te leven. Ze regelt de begrafenis, en loopt rond, maar maakt een afwezige indruk. Ze functioneert adequaat, maar het is net alsof ze er niet echt bij is. In de tijd na de begrafenis worstelt Carrie met schuldgevoel: als ze hun gezamenlijke uitje niet had uitgesteld was ze bij hem geweest, en had ze hem misschien kunnen redden. Ook kan ze niet slapen.

Herkenbare elementen van rouw in And just like that

• Schuldgevoel: de gedachte ‘Als ik maar….’
• Onhandige reacties van de omgeving. Een kennis zegt dat zij als enige begrijpt wat Carrie doormaakt, maar praat vervolgens alleen over zichzelf. En Carrie’s vriendin Charlotte probeert Carrie voortdurend op te beuren, waardoor Carrie het gevoel krijgt dat haar verdriet er niet mag zijn. Haar vriendin Miranda doet dit beter. Die laat Carrie praten, en gaat er niet tegenin met teksten als: ‘In ieder geval…’
• Na Johns overlijden voelt Carrie zich niet meer thuis in hun huis. Ze koopt een supermodern en minimalistisch appartement dat ze vervolgens afschuwelijk vindt. Uiteindelijk gaat ze weer wonen in haar vroegere huis, waar ze woonde voordat ze samenwoonde met Big. Dit is een mooi voorbeeld van jezelf opnieuw moeten ontdekken en leren kennen na het overlijden van je partner. Wie ben je zonder hem/haar? Hoe wil je je leven leiden?
• Het vraagstuk: Wat doe je met de as na de crematie? Carrie heeft een jaar nodig om te bedenken wat een goede plek is voor John. Tot die tijd staat hij in een doos tussen haar geliefde schoenencollectie.
• Dromen over je overledene: op een nacht droomt Carrie over John. Door die droom weet ze ineens wat ze met de as wil doen.
• Houd je je trouwring om? Of doe je hem af? En wanneer is het goede moment om hem af te doen? Er is een aflevering waarin Carrie overweegt om haar trouwring af te doen. Maar als ze hem even af heeft, doet ze hem gauw weer om. Sterker nog, ze doet óók de trouwring van John erbij om. Na een gesprek met Steve die, ondanks zijn scheiding van Miranda, zegt dat hij zijn trouwring nooit af zal doen, zie je Carrie haar trouwring opbergen. Zien hoe Steve weigert verder te gaan met zijn leven, is voor Carrie aanleiding om zelf een andere keus te maken.
• Carrie schrijft een boek over haar leven met John en zijn plotselinge overlijden. De Amerikaanse rouw-expert David Kessler zou dit de zesde fase van rouwen noemen: betekenisgeving. De fase waarin nabestaanden proberen om betekenis te geven aan hun pijn en verdriet. Je ziet dat veel mensen een stichting beginnen, een marathon gaan lopen of een boek schrijven. (Ik begon dit blog ; )
• De uitgever vraagt Carrie om haar boek in te spreken voor de luisterboekversie. In eerste instantie zie je Carrie hiermee worstelen: het lukt haar niet de scène voor te lezen waarin ze John vindt. Het is te pijnlijk en emotioneel. Ze besluit het niet meer te doen, en zegt dat ze covid heeft om er vanaf te komen. Maar aan het eind van de aflevering lukt het haar alsnog om het hoofdstuk voor te lezen. Een mooi voorbeeld van vooruitgang in de zin dat de pijn van het verlies blijkbaar hanteerbaarder is geworden.
• Op een gegeven moment doet een lamp van Carrie raar. Als ze hem uitdoet, gaat hij spontaan weer aan. Als dat een paar keer achter elkaar gebeurt, denken zowel Carrie als de kijker #ik dat het misschien een teken is van haar overleden man John! Omdat Carrie eigenlijk niet in dat soort dingen gelooft, laat ze de lamp repareren. Als ze hem ophaalt en de reparateur zegt dat er inderdaad een kabeltje los zat, zie je haar teleurstelling. Het was dus inderdaad geen teken van John. Maar bij thuiskomst doet de lamp alsnog één keer ‘raar’. Dan zie je een soort rust bij Carrie en ze zegt iets als: ‘Dat is echt iets voor jou John.’ Het verlangen om een teken van je overleden dierbare te zien, terwijl je daar tegelijkertijd ‘niet in gelooft’ vind ik heel herkenbaar.
• Na het moeilijke eerste jaar krabbelt Carrie een beetje overeind, om vervolgens tot haar verrassing weer terug te vallen. Dat leidt tot een treffend moment in de derde aflevering van het tweede seizoen. Een collega-weduwe vertelt Carrie dat het tweede jaar vaak erger is dan het eerste.

De 5 fases van rouw

De 5 fases van rouw zijn een beetje berucht omdat ze meestal verkeerd begrepen worden: ze zijn géén lineair proces, en het is niet gezegd dat je ze allemaal zult voelen. Hoe zit dat met Carrie? Gaat zij door die bekende vijf rouw fases?

1. Ontkenning – Heb ik niet echt gezien.
2. Woede – Ook niet.
3. Onderhandelen – Ook niet.
4. Depressie – Dit is de meest zichtbare vorm van rouw in Sex and the city. Carrie is een soort afgevlakte versie van zichzelf. Maar ze heeft niet een depressie in de zin dat ze dagenlang in bed blijft liggen, zich niet meer was en verzorgt etc. Integendeel. Ze functioneert goed, al kampt ze met slapeloosheid. Verder blijft ze opvallend goed op de been.
5. Aanvaarding – Deze fase vond ik ook duidelijk zichtbaar in de serie. Langzaam maar zeker wordt Carrie weer levendiger. Het moment dat ze de as van John uitstrooit is denk ik een heel praktisch voorbeeld van aanvaarding.

Zoals je ziet past Carrie’s rouwproces niet bepaald in het klassieke vijf-fasenmodel. Gelukkig zijn er inmiddels andere rouwmodellen die beter recht doen aan de grilligheid en individualiteit van rouw.

Moderne inzichten in rouw

Hoewel de vijf fases van rouw van Kübler-Ross bekend zijn is ondertussen iedereen het erover eens dat rouw niet ordelijk en in een handige volgorde verloopt. In de praktijk wisselen gevoelens elkaar af en keren ze soms terug, precies zoals je bij Carrie ziet. Moderne rouwmodellen sluiten daar beter op aan.

Carrie en het Dual Process Model

Een voorbeeld is het Dual Process Model van Stroebe en Schut. Volgens dit model pendelen mensen in rouw heen en weer tussen twee toestanden: verdriet (verliesgerichte coping) en leven zonder de overledene (herstelgerichte coping). Je ziet dit goed terug in And Just Like That. Carrie wisselt momenten van intens verdriet af met pogingen om haar leven weer vorm te geven (zoals verhuizen, daten of haar boek schrijven).

Carrie en het model van Tonkin

Ook het model van Tonkin sluit hier goed op aan. Tonkin stelt dat rouw niet kleiner wordt, maar dat het leven daaromheen groter wordt. Je leert leven mét het verdriet, in plaats van dat je het overwin of achter je laat. Dit zie je heel mooi als Carrie besluit de as van John uit te strooien. De pijn is er nog, maar er komt weer ruimte voor beweging, voor leven. In onderstaand fragment uit de serie vertelt Carrie dit in haar eigen woorden:

Mijn conclusie over rouw in Sex and the city – And just like that

Wat ik heel geslaagd vind aan rouw in de serie Sex and the city is dat de makers niet in clichés over rouw zijn vervallen. Sterker nog, ik krijg de indruk dat de schrijvers zich goed hebben ingelezen hoe rouw verloopt. Ze laten een veerkrachtige vorm van rouw zien, zonder de pijn en verdriet van het verlies van een partner te bagatelliseren. Carrie stort niet kermend ter aarde als ze John vindt. Na zijn overlijden verwaarloost ze zichzelf niet, en ze blijft niet dagen in bed liggen. Ze blijft overeind, hoeveel verdriet en pijn ze ook voelt en leeft, zo goed en zo kwaad als het kan.

Hoe je rouwt wordt door allerlei factoren beïnvloed: je persoonlijkheid, je relatie met de overledene en het soort overlijden. Carrie Bradshaw’s veerkrachtige vorm van rouwen zal niet voor iedereen herkenbaar zijn, en dat hoeft ook niet.

Ik vind het mooi om te zien hoe er in de serie And just like that enerzijds ruimte is voor heftige rouw en anderzijds ruimte voor het leven leven. And Just Like That laat goed zien dat veerkracht en verdriet hand in hand kunnen gaan.

And just like that kijken?

Je kunt de DVD serie van alle seizoenen onder andere kopen bij bol.com.
Daarnaast kun je de serie streamen via HBOMax.