Er zijn mensen die geloven in tekens van hun overleden dierbaren. Als er een vlinder voorbij fladdert zien ze dat als een teken van de aanwezigheid van iemand die ze zijn verloren.

Ik vind dat een prachtige gedachte.

Maar ik vind het moeilijk om erin te geloven.

Terwijl ik dat eigenlijk wel graag zou willen.

16 Genoemde tekens van overledenen

Hieronder een lijst met tekens van overledenen die zoal genoemd worden in artikelen, boeken en social media:

1. Een muntstuk vinden
2. Vlinders, libellen, vogels
3. Een bepaald liedje of muziek
4. Een lamp gaat ineens knipperen
5. Een bepaalde kenmerkende geur van de overledene, zoals bijvoorbeeld tabaksrook van iemand die altijd een pijp rookte
6. Je computer doet ineens ‘raar’. Er start zomaar een bepaald programma op, of Spotify speelt ineens zomaar een liedje.
7. Een foto die ineens omvalt
8. Een veer
9. Een gevoel van aanwezigheid ervaren, soms zelfs een omhelzing
10. Een gedachte krijgen met woorden die je nooit zelf zou gebruiken.
11. Regelmatig bepaalde cijfers die een betekenis voor je hebben tegenkomen. Of gewoon een opvallend getal, zoals 11:11 op de klok.
12. Een kaars die ineens heel hard gaat flikkeren
13. Een regenboog zien
14. Dromen
15. In jezelf de stem van je dierbare horen
16. En plan die ineens in bloei staat

Tekens van overledenen: Lucy, ben jij dat?

Zes dagen per week ga ik ’s ochtends hardlopen. Tijdens een vrijdagochtend rondje kwam ik dit dwarrelende blaadje tegen. Eerst dacht ik dat het aan een spinnendraad hing, maar dat bleek niet het gevoel. Het dwarrelde compleet los en vrij rond, en leek net een vlinder. Ik stopte met hardlopen omdat ik dacht: ‘Lucy, ben jij dat?’

Jaja, je kunt natuurlijk overal wel tekens in zien!

Terwijl ik deze lijst zat te typen dacht ik bij mezelf:

‘Jaja, wat een flauwekul allemaal. Zo kun je overal wel een teken inzien. Zo lust ik ook wel peultjes!’

Maar toen ik bij nummer 10 kwam realiseer ik me ineens:

‘Dat heb ik eigenlijk wel regelmatig. Verrek!’

Vlak na het overlijden van Lucy heb ik haar en mijn vader een keer naast me gevoeld tijdens mijn dagelijkse hardlooprondje. En als ik tegenwoordig ‘Hai Lucy,’ zeg, dan krijg ik daarna vaak het gevoel dat ze me omhelst. Maar ik weet echt niet of dat nou een teken van Lucy is, of simpelweg wishful thinking.

En ik neig naar het laatste.

Psychologische verklaringen voor tekens van overledenen

Wij mensen hebben immers de neiging om in chaotische gebeurtenissen patronen en betekenis te zien. Zeker als we het moeilijk hebben, oftewel als we rouwen.

Cognitieve bias

Neem nou het psychologische verschijnsel van de cognitieve bias. Een bekend voorbeeld hiervan is het Baader-Meinhof-fenomeen. Dit wordt ook wel de frequentie-illusie genoemd:

Dit fenomeen houdt in dat wanneer iets eenmaal je aandacht heeft getrokken, je het ineens overal ziet.

Stel je voor dat je een vlinder hebt gezien en denkt dat het een teken van je overleden moeder is. Ineens zie je overal vlinders, en elke keer bevestigt dit voor jou het idee dat ze een teken van je overleden moeder zijn. Maar in werkelijkheid zijn vlinders misschien altijd al aanwezig geweest; je bent je er nu alleen meer van bewust.

Ontkenning in actie?

En is overal tekens van overledenen zien ook niet een vorm van ontkenning van de dood in combinatie met zelfbescherming tegen de pijn? Door te denken dat je dierbare ergens nog is en je tekens stuurt, verzacht je als het ware je pijn?

Ja maar, Carl Jung dan?

Carl Jung biedt juist weer meer hoop dat tekens van overledenen wel degelijk echt kunnen zijn. Hij heeft het over synchroniciteit. Dat is het idee dat iets niet zomaar toeval is.Stel dat je tijdens een moeilijk moment ineens een nummer hoort dat je dierbare altijd heel mooi vond. Volgens Jung is dat niet zomaar toeval, maar een ‘betekenisvolle samenloop van omstandigheden.’

De hamvraag: Doet het er toe of het ‘echt’ is?

Maar ik vraag me ook af: Doet het er toe of tekens van overledenen wel ‘echt’ zijn? Maakt het wat uit, als het effect echt is? Als je getroost wordt door een toevallig veertje dat voor je neer dwarrelt? Door het gevoel dat je dierbare naast je staat?

Is het dan niet in zoverre echt dat je het vóélt.

Tekens van overledenen en het Placebo effect

Bij het placebo effect denkt iemand dat hij of zij een medicijn krijgt en voelt zich daardoor opknappen, terwijl het bij wijze van spreken gewoon een pepermuntje was. Je lichaam reageert op je gedachten en overtuiging.

Zou het zo kunnen zijn dat tekens van overledenen zien werkt als een placebo?

Stel je voor dat ik aan Lucy denk en ineens komt er een roodborstje vlak voor mijn voeten zitten en ik interpreteer dat als een teken van Lucy. Dan vind ik dat heerlijk! Ik voel me dan blij omdat ik Lucy dichtbij me voel en het troost me.  Maar is hier niet net als bij een placebo simpelweg sprake van de kracht van het geloof en de interpretatie die het positieve effect heeft?

De hamvraag: Doet het er toe of het ‘echt’ is?

Maar ik vraag me ook af: Doet het er toe of tekens van overledenen ‘echt’ zijn? Maakt het wat uit, als het efféct echt is? Als je getroost wordt door een toevallig veertje dat voor je neer dwarrelt? Door het gevoel dat je dierbare naast je staat?

Is het dan niet in zoverre echt dat je het vóélt.

Net zoals het placebo dat eigenlijk een pepermuntje is een positief effect heeft, hoeven tekens van overledenen misschien ook niet objectief te worden bewezen om te troosten? Zowel bij een placebo als bij het zien van een teken van je overleden kind/vader/partner voelt het ‘echt’ en helpt het om je beter te voelen.

Ongeacht of er een objectieve basis voor is.

Wat denk jij?