Rouw en gaslighting

Rouw en gaslighting. Dat zijn twee woorden die je niet zo een, twee, drie  bij elkaar verwacht. Of laat ik voor mezelf spreken: ik had ze niet met elkaar in verband gebracht. Tot ik in een podcast over rouw psychotherapeut Gina Moffa hoorde zeggen:

‘We should stop gaslighting ourselves!’

Wat is gaslighting

Voordat ik verder ga over rouw en gaslighting, wil ik eerst even helder krijgen wat er bedoeld wordt met gaslighting. Het gaat hier om een vorm van psychologische manipulatie.

Bij gaslighting laat je iemand twijfelen aan de eigen waarnemingen, herinneringen en zelfs het eigen verstand!

We danken de term aan de film Gaslight. In deze film dimt een man de gaslampen in hun huis. Als zijn vrouw dat ziet, zegt hij dat ze zich dit verbeeld. Langzaam maar zeker begint ze daardoor steeds meer aan zichzelf te twijfelen. Hieronder zie je Ingrid Bergman in de film Gaslight:

Gina Moffa over gaslighting

Volgens Gina Moffa is de neiging om jezelf te ‘gaslighten’ een overlevingsmechanisme. Het is een manier waarop je de realiteit minder erg probeert te maken. Door bijvoorbeeld dingen tegen jezelf te zeggen als:

‘Ach, het valt best mee hoe erg het is dat ik mijn vader ben verloren.’

Of

‘Ik moet niet zo zeuren. Andere mensen hebben het nog veel moeilijker.’

Maar hierdoor ontneem je jezelf de ruimte om je verdriet te voelen.

Hoe kom je er achter dat je jezelf zit te ‘gaslighten’?

Gina geeft een aantal vragen die je jezelf kunt stellen om te checken of je jezelf ‘gaslight:’

1. Twijfel je aan je herinneringen?
2. Praat je het goed als andere mensen je niet de ruimte geven om je verdriet te uiten?
3. Vind je jezelf raar als het gaat om je reacties op je verdriet?
4. Denk je dat je gewoon overgevoelig bent, en negeer je daarom je gevoelens?
5. Heb je in het algemeen de neiging om wat jij denkt en vindt als onbelangrijk af te doen?

Emotionele omzeiling

Een andere term die Gina Moffa gebruikt is emotionele omzeiling. Dat is de neiging om jezelf een verhaal te vertellen dat iets minder erg maakt. Zoals: ‘

‘Oh wat zal ik hier als mens prachtig van groeien!’ 

Of

‘Alles gebeurt voor een goede reden.’

Na het plotselinge overlijden van onze dochter Lucy ging ik in zekere zin voortvarend aan het werk. Ik maakte een afspraak bij een therapeut, las boeken over rouwen en luisterde naar podcasts over rouw. Toen ik Gina’s beschrijving van emotionele omzeiling las, resoneerde dat bij me.

Wat mijn actieve aanpak ‘emotionele omzeiling’?

Was mijn actieve aanpak een vorm van emotionele omzeiling? Een poging om het onheil af te wenden of in ieder geval dusdanig vorm te geven dat ik het kon controleren? Hm… het klinkt wel als iets wat ik zou proberen te doen ; ) En ik kan alle vijf punten die Gina Moffa noemt aanvinken.

Gaslighting samenvattend

Als ik Gina goed begrijp betekent ‘jezelf gaslighten,’ dat je jezelf niet serieus neemt. Je wuift je pijn, verdriet en rouw als het ware weg en daarmee doe je jezelf tekort. Gaslighting kan ook vanuit je omgeving komen trouwens.

Wat kun je hier nou mee?

Wat kun je met Gina’s theorie over gaslighting? Ik denk dat jezelf bewust worden van ‘jezelf gaslighten’ leidt tot betere zelfzorg en dat je meer ruimte durft in te nemen met je rouw en verdriet. Gina geeft de volgende tips:

• Doe jezelf niet te kort.
• Veroordeel je gevoelens niet.
• Wees zacht voor jezelf.
• Je bent niet ’teveel’ en je gevoelens ook niet.
• Je rouw en verdriet mogen er zijn en verdienen ruimte.

Dit zijn dingen die ik zeker wil (gaan) doen. Ik merk dat ik regelmatig het gevoel heb dat ik nu maar weer eens ‘normaal’ moet gaan doen. Dat ‘het’ te lang duurt.

Daar wil ik vanaf!

Gina Moffa’s boek

Gina Moffa heeft ook een boek geschreven: Doorgaan is niet hetzelfde als loslaten.

Wat vind jij van het idee van gaslighting en rouw? In welke 5 punten herken jij jezelf?