Loes den Hollander: Altijd Nooit meer – Over afscheid & liefde

Last updated on maart 31st, 2025 at 11:04 am

In de bibliotheek kwam ik het boek Altijd Nooit meer tegen. Het is een boek over rouw van Loes den Hollander! Dat was onverwachts, want Loes den Hollander ken ik alleen van haar Nederlandse psychologische thrillers. Op de achterflap las ik dat Loes den Hollander de eerste zes maanden na het overlijden van haar man een dagboek bijhield. Ik was benieuwd, dus nam ik het mee. Hieronder mijn review van Altijd Nooit meer.

Altijd Nooit meer van Loes den Hollander

In Altijd Nooit meer beschrijft Loes den Hollander wat er allemaal in haar opkwam in de eerste zes maanden na het overlijden van haar man. Het boek begint 4 weken na het overlijden van haar man. Het volgende hoofdstuk is na 6 weken en het daarop volgende hoofdstuk is na 6 weken en twee dagen. Het is dus niet letterlijk een dagboek, en de periodes tussen de schrijfsels van Loes den Hollander zijn verschillend.

Waar gaat het over?

Het boek gaat dus over de emoties en gedachten van Loes den Hollander nadat haar man is gestorven. Maar het gaat ook over de periode daarvoor. Zo leer je als lezer dat haar man een ernstige hersenbloeding kreeg, en dat hij daar nooit helemaal van is hersteld. Hoewel intensieve revalidatie een boel heeft geholpen. Maar toen hij vier jaar later een hartinfarct kreeg, weigerde hij behandeling. Vrij snel daarna is hij overleden. Hieronder een greep uit de passages in het boek die me troffen.

Goed afscheid kunnen nemen is een geschenk

In haar schrijfsel na zeven weken constateert Loes den Hollander dat ze goed afscheid hebben kunnen nemen. Ze schrijft dat ze steeds meer beseft hoe belangrijk dat is geweest. Doordat ze de dood zagen aankomen hebben Loes en haar man kunnen overleggen over wat hij wilde en wat niet. Daardoor hoefde Loes niet te raden wat hij prettig zou hebben gevonden voor zijn uitvaart. Dit raakt bij mij een gevoelige schaar: het verschil tussen een onverwachts overlijden en een sterven dat als donderslag bij heldere hemel komt, vind ik enorm. Het totaal onverwachte overlijden van mijn dochter Lucy vind ik nog steeds traumatiserend. Ik heb echt het gevoel dat de schok en het verdriet nog steeds in mijn hele lijf zitten. Terwijl het overlijden van mijn vader zich aankondigde, waardoor zijn overlijden weliswaar verdrietig was, maar ook veel zachter. Nog afgezien van het feit dat hij ‘op leeftijd’ was.

‘Je doet het goed’

Na tien weken schrijft Loes den Hollander dat haar omgeving tegen haar zegt dat ze het ‘goed’ doet. Ze constateert dat ze inderdaad voor zichzelf kan zorgen en niet onderuit gaat. Ze schrijft:

‘Het is de enige manier om mijn verlies te overleven, dat weet mijn verstand. Mijn gevoel spreekt daarentegen een andere taal. Dat zegt dat mijn leven niet meer klopt en maakt me kwetsbaar en stuurloos.’

Het contrast tussen hoofd en gevoel vind ik heel herkenbaar.

Het besef

Na dertien weken en vier dagen vraagt Loes zich af hoe het toch kan dat er nog steeds momenten zijn waarop ze niet kan begrijpen dat haar man echt weg is, en nooit meer terugkomt. Dat gevoel van hardleers zijn, en je verwonderen over je ogenschijnlijke gebrek aan besef van de situatie kan ik ook herkennen. Ik schreef daar de post Ik ben niet hardleers, ik heb een update nodig over.

‘Het is beter zo’

Na veertien weken en twee dagen schrijft Loes dat iemand haar appte: ‘Het is beter zo.’ Maar weet je wat echt beter zou zijn? schrijft Loes. Als het gewoon allemaal niet gebeurd was.

Huisdier en rouw

Na zeventien weken en een dag schrijft Loes den Hollander over de grote eenzaamheid die ze voelt. Opvallend vond ik dat ze schrijft dat het maar goed is dat ze een hond heeft.

‘Het is goed dat hier een hondenmeisje rondloopt dat naar buiten moet en het liefst samen met mij op avontuur gaat, anders zou ik dagenlang het huis niet uitkomen.’

Ik kan me inderdaad voorstellen dat een hond je dwingt om bepaalde routines en structuur vast te houden.

Mijn conclusie over Altijd Nooit meer van Loes den Hollander

Loes den Hollander schrijft op een huis, tuin en keuken manier over de periode na het overlijden van haar man. Normaliter houd ik er erg van een eenvoudige schrijfstijl, maar in dit geval vond ik het wat kabbelend. Het boek bracht mij niet wat ik hoopte. Maar het is heel goed mogelijk dat dit ook komt omdat ik het boek vanuit een andere positie las: Mijn man leeft immers nog.

Ik kan me voorstellen dat Loes’ verhaal van het ziekteproces van haar man en haar rouw na zijn overlijden voor mensen die een partner zijn verloren wel degelijk fijn is om te lezen. Dan is er wellicht veel herkenning, en kunnen Loes’ mijmeringen helpen bij het eigen rouwproces.

Zoals ik al zei is het boek aangenaam toegankelijk geschreven.

Op bol.com krijgt het 4,5 sterren van de maximaal 5.

Altijd Nooit meer van Loes den Hollander kopen

Je kunt dit boek voor 21,95 kopen bij bol.com of je lokale boekhandel. Op bol.com kun je de eerste 19 bladzijden gratis lezen.